Podróż szlakiem historii Żydów

Historia Żydów w Poznaniu sięga XIV wieku, kiedy wybudowano w mieście pierwszą synagogę, dziś niestety nieistniejącą. Możesz natomiast odwiedzić inne miejsca związane z kulturą żydowską: dom modlitwy przy ulicy Stawnej, który jest obecnie jedyną funkcjonującą synagogą w Poznaniu, a także Cmentarz Żydowski oraz ulicę Żydowską.

Obejrzyj miasto oczami społeczności żydowskiej i zakochaj się w nim na nowo!

Ulica Żydowska – gdzie tradycja spotyka nowoczesność

W XV wieku właśnie tę ulicę – nazywaną wcześniej Sukienniczą lub Tkaczy – przydzielono Żydom jako getto. Po pożarze w 1803 roku zostało ono zlikwidowane, a jego mieszkańcy mogli osiedlać się w dowolnych częściach miasta, choć większość z nich nie chciała jej opuścić. W późniejszych latach mieszkańcy wielokrotnie wnosili pisma do magistratu, prosząc o zmianę nazwy ulicy, ponieważ uważano ją za obraźliwą. W 1918 roku zyskała imię Michała Herza, ale zaledwie rok później przywrócono jej historyczną nazwę. Obecnie na ulicy Żydowskiej znajdują się liczne puby, kawiarnie oraz restauracja. Jej najbardziej charakterystycznym punktem jest murowana Nowa Synagoga i Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa stojący w miejscu kamienicy Świdwów-Szamotulskich. W pobliżu zlokalizowane są najlepsze hotele w Poznaniu – np. hotel Mercure Poznań Centrum – które będą doskonałą bazą wypadową dla miłośników spotkań z historią. Pokój można zarezerwować za pośrednictwem portalu Accor.

Synagogi w Poznaniu – tropem historii

Pierwsza, obecnie już nieistniejąca, synagoga w Poznaniu powstała w okolicach XIV wieku przy skrzyżowaniu ulic Szewskiej i Dominikańskiej. Została zniszczona przez jeden z wielu szalejących w mieście pożarów, zastąpiono ją zatem Starą Synagogą, którą wybudowano na ulicy Żydowskiej. W miejscu najstarszej synagogi kilkaset lat później powstała Synagoga Tempel. Niestety żadna z nich nie przetrwała do czasów obecnych – zostały zniszczone w czasie II wojny światowej lub rozebrane ze względu na uszkodzenia. Starą Synagogę zastąpiło Schronisko dla Starców i Zniedołężniałych oraz Nowa Synagoga znajdująca się przy Skwerze Rabina Akiwy Egera. W czasie okupacji zamieniono ją w pływalnię dla żołnierzy Wehrmachtu, natomiast obecnie jest ona jednym z ważniejszych zabytków na trasie turystycznej Traktu Królewsko-Cesarskiego. Jedyną działającą synagogą w Poznaniu jest gminny dom modlitwy mieszczący się przy ulicy Stawnej. Nabożeństwa szabatowe odbywają się w nim co dwa tygodnie, natomiast święta żydowskie są obchodzone według kalendarza żydowskiego.

Poznański Cmentarz Żydowski

W Poznaniu istniało kilka cmentarzy żydowskich. Pierwszy powstał w XV wieku na Złotej Górze w pobliżu obecnego kościoła jezuitów. Kolejny założono na Muszej Górze w okolicach placu Wolności, ale został on zlikwidowany z rozkazu pruskiej królowej Luizy, która nie chciała z okien swojego domu oglądać pogrzebów ani nagrobków. W XIX wieku gmina żydowska otworzyła cmentarz przy obecnej ulicy Głogowskiej, lecz w czasie II wojny światowej został zdewastowany przez nazistów. Potem tereny te sprzedano pod budowę Międzynarodowych Targów Poznańskich. Jedyną pozostałością po dawnej nekropolii jest odtworzony fragment cmentarza na podwórku przy kamienicy znajdującej się pod numerem 26A. To tutaj pochowano rabina Akiwę Egera, którego grób stał się celem pielgrzymek Żydów z całej Polski. Pozostałości po dawnym cmentarzu, w tym m.in. dziesiątki macew, czyli żydowskich nagrobków, przewieziono na teren cmentarza komunalnego na Miłostowie. Poszukując śladów innych cmentarzy żydowskich, warto wybrać się także do Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie.